2

1

 

Romatoid artrit (RA) kronik eklem iltihabı(inflamasyon) ile seyreden bir durumdur. Eklem ağrısı, eklem tutukluğu ve eklemlerde şişlik belirtileri arasındadır. Ayrıca akciğer, kalp, deri gibi başka dokuları da etkiler ancak en ciddi tutulum eklemlerdedir. Romatoid artritin kesin nedeni bilinmiyor.

 

RA Risk Faktörleri- RA´nın bilinen bir sebebi yoktur. Hassasiyet artırıcı faktörler ve başlatıcı faktörler olarak tanımlanan durumlar üzerinde araştırmalar yapılmaktadır.

RA muhtemelen hassas kişilerde inflamatuar süreçleri başlatıcı faktörlere maruz kalma sonucu gelişir. Yaklaşık olarak her yüz kişiden birinde RA vardır.

 

Hassasiyet Artırıcı Faktörler- Cinsiyet, ailevi yatkınlık(kalıtım-heredite), ve genleri içeren risk faktörleri bir kişinin RA olup olmayacağını belirler.

• Cinsiyet- RA yatkınlığında cinsiyet açık bir role sahiptir. RA bayanlarda erkeklere göre 3 kat daha fazla görülür.

• Kalıtım (heredite)- RA kalıtımsal bir hastalık değildir. Genler RA gelişiminde sadece bir risk faktörü olarak değerlendirilirler.

• Spesifik genler- insan vücudunda bulunan HLA (human(insan) lökosit antijen) genleri olarak adlandırılan genlerin bir çok çeşidi bulunur. Bu genlerin bazı özel çeşitlerini taşıyan insanlar diğer HLA genlerini taşıyan insanlardan daha fazla RA gelişme riskine sahiptir.

   

Başlatıcı Faktörler- Bazı HLA genlerini taşıyan insanlarda hiç RA gözlenmez. Ayrıca tek yumurta ikizlerinde RA görülme ihtimali %30 olarak belirlenmiş. Bütün bunlar bize bir insanda RA gelişmesi için ilave bazı faktörlerin olması gerektiğini göstermektedir. Bu ilave faktörlerin bir kısmı;

• İnfeksiyon- Bakteriyel enfeksiyonların RA gelişimindeki rolü araştırılmasına rağmen henüz bir kanıt bulunamamıştır.

• Sigara içmek- RA gelişiminde bir risk faktörü olarak kabul edilir. Hatta RA ortaya çıkarsa sigara içenlerde hastalık daha ağır seyreder.

• Stres-Hastaların çoğu RA başlangıcından önce stres yada travma bildirirler. Strese yolaçan boşanma, kaza, derin üzüntü gibi olaylar RA tanısından 6 ay önce sıklıkla görülen durumlardır.

   

Romatoid Artrit Bulguları- RA sinsi başlangıçlı bir rahatsızlıktır. Belirtilerin ortaya çıkması ve hastanın bu rahatsızlıklar nedeniyle doktora gitmesi için geçen süre hafta yada aylarla ifade edilir.erken belirtiler kas ağrısı, hafif ateş yüksekliği, kilo kaybı, ellerdeuyuşma ve karıncalanmadır. Bazen RA eklemlerde ziyade doku inflamasyonu ile başlayabilir. Bu durumda hastalar göğüs ağrısı yada nefes darlığıyla gelebilirler.

 

Eklem Tutulumu- RA genellikle vücudun iki yanındaki aynı eklemleri etkiler. Erken dönemde küçük eklemleri, özellikle el parmaklarının el ile birleşim yerinde bulunan eklemleri ve parmakların orta eklemlerini ve ayak- parmak eklemlerini tutar. Bazen omuz yada diz gibi büyük eklemlerden birinden de başlayabilir.

Hastalığın ileri dönemlerinde inflamasyon bacak ve kol eklemlerini etkiler. Hastaların %20-50´sinde kalça ve omurga eklemleri tutulur.

 

Eklem yakınmaları- RA eklem yakınmaları kademeli olarak artar. Ağrı, tutukluk, kızarıklık, ısı artışı ve şişlik en sık eklem yakınmalarıdır. Eklem tutukluğu hem sabah tutukluğu hem de istirahat tutukluğu şeklinde görülebilir.eklem tutukluğu 1 saat üzerinde devam eder.

• El- El eklemleri RA da ilk tutulan eklemlerdir. Eklem üzerine basmakla ağrı ortaya çıkar. RA nadiren kızarıklık ve şişliğe yolaçabilir. RA hastalarının %1-5 inde el bileğindeki şişliğin bu bölgeden geçen siniri sıkıştırması sonucu karpal tünel sendromu olarak adlandırılan rahatsızlığı yapabilir.karpal Tünel Sendromu elde güçsüzlük, uyuşma ve karıncalanma ile karekterizedir.

  Uzun süre devam eden RA belirli el deformitelerine sebep olur. Kuğu boynu deformitesi, butonier deformitesi ve kiriş belirtisi bunlardandır.

• El bileği- RA da sık tutulur. Erken evre RA da el bileğinin geriye hareketi zor olabilir.

• Dirsek- RA da dirsek inflamasyonu da olabilir. Bunun gelişmesi ulnar sinirin sıkışması ve nihayet parmaklarda uyuşma ve karıncalanma gelişebilir.

• Omuz- RA ´in geç evrelerinde tutulur. Ağrı ve hareket kısıtlılığı gelişebilir.

• Ayak- Ayaklar RA´nın erken dönemlerinde etkilenir. Özellikler ayak- parmak birleşim eklemleri tutulur. Ağrı topuk üzeri dururken yada parmaklar yukarı doğru kıvrılırken gelişir. Ayağın üst kısmı şişebilir ve kızarabilir.nadiren topuk ağrısı olabilir.

• Ayak bileği- RA dan etkilenebilir ancak asla deformite gelişmez.

• Diz- RA dizde ağrı, şişliğe yolaçabilir. Diz hareketlerinde zorluk, diz etrafındaki bağlarda gevşeklik ve sonunda eklem hasarı oluşabilir. RA dizin arka kısmında sıvı dolu bir kese(baker kisti) oluşumuna yolaçabilir.

• Kalça- ileri dönem RA hastalarında tutulur. Yürümeyi zorlaştırabilir.

• Boyun omurları(servikal)- Boyun bölgesi omurlarında inflamasyona ve boyun hereketlerinde ağrı nedeniyle kısıtlılık yapabilir.

   

Diğer bulgular- RA da eklem tutulumu esastır ancak eklem tutulumu yanında başka sorunlar da olabilir.

 

Romatoid nodül- Romatoid nodüller ciltaltı ağrısız nodüllerdir. Bu nodüller kolayca hareket edebilirler yada derin dokulara sıkıca yapışık olabilirler. Ensık basıya maruz kalan vücut bölgelerinde görülürler. Dirsek , ön kol romatoid nodüllerin en fazla rastlandıkları bölgelerdir. Daha az sıklıkta başın arka kısmı, omurların üzeri, aşil tendonu ve el tendonlarının üzerinde de görülebilirler.

 

Inflamatuar durumlar- etkilenen dokulara bağlı olarak RA da başka bulgular da ortaya çıkabilir.

• Göğüs boşluğunu çevreleyen doku tutulumu yada kalp etrafında bulunan dokunun inflamasyonuyla nefes darlığı ve göğüs ağrısı yapabilir.

• Mikrobik olmayan akciğer enflamasyonu yapabilir.nefes darlığı ve kuru öksürük görülebilir.

• Dalak büyümesi ve buna bağlı olarak kan hücrelerinde azalma ve nihayetinde enfeksiyon eğiliminde artma oluşabilir.

• Kuru göz ve kuru ağızla seyreden sjögren sendromu gelişebilir. Gözde kum varmış hissi ve hassasiyete yolaçar. Ağızda ise su içmeden bir şey çiğneyememe ve yutamama sorunu ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlığın görüldüğü bayanlarda vajinal kuruluk ve ağrılı cinsel birleşme yakınmaları görülebilir.

• vaskülit(kan damarlarının inflamasyonu)- Bu durumda etkilenen damarın yerine göre çok değişik belirtiler ortaya çıkabilir.

   

RA Tanısı- Tanı koyduracak tek bir test yoktur. Bunun yerinebelirtiler, muayene bulguları, röntgen ve laboratuar bulgularıyla tanı konur. Romatoid artritli hastalarda aşağıda sayılanların bir kısmının veya tamamının bulunması gerekir.

• Sabah tutukluğu- 6 haftadır devam eden en az 1 saat süren tutukluk

• En az 3 eklemde 6 haftadır devam eden şişlik,

• El bileği, el veya parmak eklemlerinde şişlik,

• Vücudun benzer eklemlerinde şişlik,

• Romatoid artrit röntgen bulgularının varlığı,

• Romatoid nodül varlığı,

• Kanda anti CCP yada RF pozitifliği

Erken RA hastalarında bu sayılanların tamamının varlığı beklenmez. Ayrıca sayılanlar başka bazı hastalıklarda da bulunabilir. Bu nedenle bazı vaalarda tanıyı koymak için bir süre gözlem gerekebilir.

 

Laboratuar testleri- Romatoid artrit tanısını koymak, diğer hastalıklardan ayırmak, hastalığın seyrini öngörmek ve tedaviye yanıtını değerlendirmek için yapılması gerekir.

• Romatoid faktör- RA hastalarının %70-80´inde pozitif bulunur. Fakat başka bazı durumlarda ve bazen normal insanlarda da pozitif olarak saptanır.

• Anti citrulinated peptid antibody(anti-CCP)- RA tanısında RF den daha özgüldür. Hastalığın erken evrelerinde pozitiftir.

   

RA seyri- Sıklıkla geğişken bir seyir gösterir. Bazen alevlenme sonrası remisyona(hastalık belirtilerini olmadığı tam iyilik hali) girer, bazen sürekli kötüleşir. Çoğu hastada bulgular birkaç hafta ile ayda artarak belirgin hale gelir. Kişisel olarak hastalığın nasıl seyredeceği bilinemez. Erken hastalık döneminde tedavi başlanması hastalık bulgularını azaltır, eklem yıkımını önler ve yaşam kalitesini artırır.ayrıca çok az vakada tam iyileşme görülebilir. Ilaçsız tam düzelme nadirdir. RA hastalarının %10-20´si kullanılan tedaviye dirençlidir. Bu yüzden birden çok ilaç birlikte kullanılır.

Hamilelikte remisyon sıktır. Ancak doğum sonrası ilk 3 ayda hastaların %90 ´ında alevlenme görülür.

 

RA uzun dönem etkileri- RA´daki inflamasyon eklemin kemik, kıkırdak ve diğer dokularında yıkıma yolaçar. Yıkım zaman içinde artar ve geri dönüşümsüzdür.

Yıkım sonrası görülen yetersizliklerin önlenmesi veya riskinin azaltılması için erken dönemde ve uygun hastalık düzeltici tedavi(DMARD) kullanılır. Tedaviye röntgen bulguları ortaya çıkmadan başlanması şiddetle önerilir.

 

 

Kaynak: uptodate

 

 

Ad & Soyadınız:

E-Postanız:

Yorumunuz:

.